Достоевский Қазақстан халқы тілдерінде

Семейдегі Ф.М.Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейінде «Достоевский Қазақстан халықтарының тілдерінде» атты кеш өтті, онда қалалық Достық үйінің этномәдени орталықтарының өкілдері Достоевскийдің шығармаларын әр түрлі тілде оқыды, – деп хабарлайды Abai Aqparat.kz.

«ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, Достоевский әлі күнге дейін әлемдегі ең көп оқылатын жазушылардың бірі болып қала береді. Оның шығармалары 170-тен астам тілге аударылып, әлемдік әдебиетке, философия мен психологияға айтарлықтай әсер етті. Достоевский бүгінде Қазақстанда тұрып жатқан халықтардың барлық тілдеріне аударылған. Мұндай аудармалы басылымдардың басым бөлігі мұражай кітапханасында сақтаулы. Бұл басылымдар тек өздері үшін қызықты емес. Мұндай кітаптардың әрқайсысының өз тағдыры бар. Мысалы, Достоевскийдің әдеби-мемориалдық музейі «Идиот» және «Братья Карамазовы» романдарын қазақ тіліне аударған белгілі қазақстандық әдебиетші Нияз Сыздықовпен хат алмасты», – дейді шараны ұйымдастырушы, журналист және әдебиеттанушы Алла Белякина.

2021 жылы Н. Сыздықовтың қызы Зулея Ниязқызы Достоевский мұражайына әкесінің кітабын, оның ішінде қазақ тіліне аударылған «Ағайынды Карамазовтар»романын сыйға тартты.​

«Мен соңғы 10 жылымды Достоевскийге арнадым. Не түрткі болды? Біріншіден, осы «аударма тыңын» көтере отырып, мен тағдырдың қалауымен қазақ жерін аралап, қазақ даласының таза ауасымен дем алған, Шоқан Уәлихановпен дос болған кемеңгер адамға құрмет көрсеткім келді. Екіншіден, менің ойымша, қазақ оқырманы Достоевскийді түсінуге және қабылдауға дайын. Үшіншіден, ең қиын әрі терең жазушыны аударуға батылы жетіп, мен туған қазақ тілінің қойнауында жатқан орасан зор көркемдік мүмкіндіктерді көрсетуге бел будым», – деп жазды Сыздықов өз хаттарының бірінде Семейдегі Достоевский музейіне.

Мұражай қызметкерлері әртүрлі тілдерге аударудың қыр-сыры, басқа тілде тікелей аудармасы жоқ ерекше сөздер, 14 тілге аударылған кезде мәтінді түрлендірудің қызықты эксперименті туралы көптеген қызықты фактілермен бөлісті. Кеш қонақтары сондай-ақ Федор Михайловичтің Сайділ Талжановтың қазақ тіліне аударған алғашқы шығармасы туралы сәттерді білді. «Кедей адамдар» 1935 жылы латын графикасында «Бейшаралар» ретінде жарық көрді. Достоевскийдің алғашқы аударма басылымы қазіргі уақытта Достоевский музейінде сақтаулы.

Кеш барысында қалалық Достық үйінің этномәдени орталықтарының қатысушылары Достоевскийдің шығармаларын түрлі тілдерде оқыды. Мұражай қонақтары «Қылмыс пен жаза» тек қазақ тілінде ғана емес, татар тілінде де, «Ағайдың арманы» – корей тілінде, «Ойыншы» – неміс тілінде, тағы да басқа шығармаларын өзбек және украин тілдерінде қалай естілетінін тыңдады.

Abai Aqparat.kz